W skład spadku wchodzą wszystkie prawa i zobowiązania osoby zmarłej, a ich dziedziczenie może odbywać się na drodze testamentowej lub ustawowej. Coraz częściej zdarza się, że zmarły pozostawia po sobie swoją ostatnią wolę w formie odręcznej lub notarialnej. Co jednak dzieje się w przypadku, jeżeli testamentu nie sporządzono lub jeżeli został on unieważniony?
Dziedziczenie ustawowe
Jeżeli osoba zmarła nie pozostawiła po sobie ważnego testamentu wówczas dziedziczenie odbywa się na podstawie prawa spadkowego. Zawarte w nim przepisy prawne precyzyjnie określają kto i w jakiej części przejmuje prawa i zobowiązania po zmarłym. Dziedziczenie ustawowe obowiązuje również w sytuacji, kiedy zmarły objął swym testamentem jedynie część swego majątku. W tym przypadku pozostała część masy spadkowej podlega dziedziczeniu zgodnie z przepisami Kodeksu Cywilnego. W zakres dziedziczenia ustawowego wchodzi również prawo do otrzymania zachowku po osobie zmarłej.
Kolejność dziedziczenia
W pierwszej kolejnoÅ›ci po zmarÅ‚ym dziedziczy jego małżonek i osoby należące do tzw. zstÄ™pnych: dzieci, wnuki lub prawnuki. Małżonek osoby zmarÅ‚ej dziedziczy majÄ…tek w równych częściach z dziećmi, jednakże nie może on otrzymać udziaÅ‚u mniejszego niż jedna czwarta caÅ‚oÅ›ci spadku. Jeżeli dziecko spadkodawcy zmarÅ‚o, wówczas do spadku zostajÄ… powoÅ‚ani jego zstÄ™pni, czyli wnuki zmarÅ‚ego. Polskie prawo spadkowe przewiduje także możliwość dziedziczenia przez dzieci nienarodzone – jeżeli zostaÅ‚y poczÄ™te przed Å›mierciÄ… spadkodawcy i urodziÅ‚y siÄ™ żywe.
- Czytaj – Czym jest testament?
Jeżeli zmarÅ‚y nie posiadaÅ‚ żadnych potomków, wówczas jego majÄ…tek zostaje podzielony pomiÄ™dzy jego małżonka i rodziców. W tej sytuacji małżonek otrzymuje poÅ‚owÄ™, a rodzice zmarÅ‚ego po jednej czwartej masy spadkowej. Jeżeli osoba zmarÅ‚a nie posiadaÅ‚a współmałżonka i zstÄ™pnych – wówczas caÅ‚ość praw i obowiÄ…zków przechodzi na jego rodziców. W nastÄ™pnej kolejnoÅ›ci po zmarÅ‚ym dziedziczÄ…: jego rodzeÅ„stwo, ich zstÄ™pni oraz dziadkowie i pasierbowie. Pasierbowie majÄ… możliwość dziedziczenia tylko w przypadku, jeżeli ich biologiczni rodzice nie żyjÄ….
JeÅ›li osoba zmarÅ‚a nie pozostawiÅ‚a żadnego krewnego, który zgodnie z ustawÄ… mógÅ‚by po niej dziedziczyć, wówczas do spadku zostaje powoÅ‚ana gmina, na terenie której ostatnio mieszkaÅ‚a. W przypadku braku informacji o miejscu zamieszkania lub jeżeli spadkodawca zmarÅ‚ poza granicami kraju – jego majÄ…tek przejmuje Skarb PaÅ„stwa.
Instytucja zachowku
Zachowek daje możliwość dziedziczenia majątku osobom, które nie zostały ujęte w testamencie. Przepisy Kodeksu Cywilnego przewidują prawo do uzyskania świadczenia pieniężnego przez członków rodziny pominiętych w ostatniej woli zmarłego. Ma to miejsce również wówczas, gdy spadkodawca nie sporządził ważnego testamentu. Instytucja zachowku stanowi też ochronę najbliższych spadkodawcy przed niekorzystnym dla nich rozporządzeniem majątkiem przez zmarłego.
Zachowek odnosi się zarówno do zapisów testamentowych, jak i do wszelkich darowizn wykonanych jeszcze za życia spadkodawcy. Osoby uprawnione do zachowku mają prawo do kwotowego ekwiwalentu należącej się im części spadku. Do zapłaty zachowku są zobowiązani spadkobiercy, którzy odziedziczyli spadek po zmarłym lub otrzymali darowizny uszczuplające jego majątek za życia.
Osobami uprawnionymi do otrzymania zachowku sÄ…:
- małżonek,
- dzieci,
- wnuki i prawnuki,
- rodzice – jeżeli zmarÅ‚y nie miaÅ‚ potomstwa.
Istnieją także sytuacje, kiedy osoba zainteresowana zachowkiem nie ma do niego prawa. Ma to miejsce wówczas, gdy została ona wydziedziczona, uznana za niegodną dziedziczenia lub zrzekła się praw do spadku po zmarłym. Instytucja zachowku nie dotyczy również rodzeństwa i dalszych krewnych zmarłego.
Comment here